Historia

Dzieje Wydziału Lingwistyki Stosowanej, sięgające lat 50. XX wieku, są bardzo bogate. W jego 60-letniej historii zarówno nazwa, jak i struktura ulegały licznym przekształceniom. Jednostki reprezentujące filologie wschodniosłowiańskie powołano do życia na Uniwersytecie Warszawskim w latach 50.: filologię rosyjską w 1950, filologię ukraińską w 1953, a filologię białoruską w 1956.

W roku 1972 powstał Instytut Lingwistyki Stosowanej – pierwsza nie tylko w Polsce, ale także w Europie, jednostka uniwersytecka, która podjęła prace badawcze z zakresu szeroko pojętej lingwistyki stosowanej, przede wszystkim glottodydaktyki i translatoryki.

W roku 1975, na podstawie rozporządzenia ówczesnego Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, powołano nową jednostkę Uniwersytetu Warszawskiego pod nazwą Wydział Rusycystyki i Slawistyki. W skład ówczesnego Wydziału weszły: Instytut Rusycystyki, Instytut Filologii Słowiańskiej, Instytut Lingwistyki Stosowanej, a następnie Katedra Filologii Węgierskiej, Katedra Filologii Białoruskiej i Katedra Filologii Ukraińskiej. Dla podkreślenia swoistej struktury organizacyjnej Wydziału w 1980 roku zmieniono jego nazwę na Wydział Rusycystyki, Slawistyki i Lingwistyki Stosowanej. W roku 1981 ponownie zmieniła się struktura Wydziału, co znalazło odzwierciedlenie w nowej nazwie: Wydział Rusycystyki i Lingwistyki Stosowanej. W skład Wydziału wchodziły wtedy: Instytut Rusycystyki, Instytut Lingwistyki Stosowanej, Katedra Filologii Białoruskiej i Katedra Filologii Ukraińskiej. W 1996 roku nazwę ponownie zmieniono, tym razem na: Wydział Lingwistyki Stosowanej i Filologii Wschodniosłowiańskich. W ostatniej dekadzie Wydział powiększył się o kolejne jednostki: w roku 2000 powołano Katedrę Języków Specjalistycznych, w 2001 – Katedrę Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej, a w 2002 – Katedrę Teorii Języków i Akwizycji Językowej. Dynamiczny rozwój Wydziału zaskutkował w roku 2009 ponowną zmianą jego nazwy na obecną: Wydział Lingwistyki Stosowanej.

Historia Wydziału jest jednak znacznie bardziej bogata i różnorodna niż zmiany strukturalne i zmiany jej nazwy. Jej niepowtarzalność tworzyli przede wszystkim wybitni przedstawiciele świata nauki, profesorowie uznani i cenieni w Polsce i poza jej granicami, na których dokonaniach bazuje obecna kadra naukowa Wydziału. Najstarsze jednostki początki swego rozwoju zawdzięczają przede wszystkim światłej profesurze wykształconej w latach międzywojennych: pierwszemu Kierownikowi prof. Antoninie Obrębskiej-Jabłońskiej, wychowance Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego; dwóm wykładowcom dojeżdżającym – prof. Wiktorowi Jakubowskiemu z Krakowa, z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prof. Marianowi Jakóbcowi z Wrocławia, wychowankowi Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i pracownikowi Uniwersytetu Wrocławskiego, a także przybyłemu do Warszawy w 1952 r. prof. Anatolowi Mirowiczowi, wychowankowi Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Atmosferę naukową kształtowali wówczas wybitni profesorowie: historyk Władysław Tomkiewicz; logik Tadeusz Kotarbiński; językoznawcy Witold Doroszewski i Stanisław Skorupka; historycy literatury powszechnej i polskiej: Zofia Szmydtowa, Janina Kulczycka-Saloni i Zdzisław Libera; wykładowca poetyki opisowej Maria Renata Mayenowa, którzy etos niezależności myślenia przekazywali na zajęciach dydaktycznych ogólnych. Tę atmosferę sprzyjającą rozwojowi naukowemu warszawskiej rusycystyki zastali jeszcze studenci pierwszych lat filologii ukraińskiej, kierunku, który od 1953 r. kształtował przybyły z Krakowa prof. Przemysław Zwoliński, absolwent Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a także studenci pierwszych lat filologii białoruskiej, którą od 1956 r. kierowała wymieniona wyżej prof. Antonina Obrębska-Jabłońska. Dalsze drogi naukowego rozwoju rusycystyki warszawskiej uformowali pierwsi jej absolwenci, znani na świecie uczeni – prof. Antoni Semczuk (doktor honoris causa Uniwersytetu im. Łomonosowa w Moskwie, wieloletni dyrektor Instytutu Rusycystyki i dziekan wydziału), prof. Rene Śliwowski, prof. Tadeusz Szyszko. Przyczynili się oni do ukształtowania dwóch orientacji w nowoczesnej rusycystyce literaturoznawczej, prowadząc badania nad związkami kultur Polski i Rosji oraz tworząc nowe oryginalne interpretacje dzieł wielkich twórców literatury rosyjskiej. Z kolei rusycyści językoznawcy wydali wiele wysoko cenionych prac poświęconych językowi oraz kulturze języka rosyjskiego, a w ostatnich latach terminologii języków specjalistycznych, problematyki etnolingwistycznej i kulturoznawczej.

Lingwistyka Stosowana powstała w innej epoce i rozwijała się w atmosferze dyskusji o nowych funkcjach językoznawstwa i poszukiwania nowych rozwiązań w sferze komunikacji międzykulturowej. Kierunek ten i jego formy organizacyjne budował prof. Franciszek Grucza, wychowanek Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu w Lipsku, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, doktor honoris causa Uniwersytetu w Essen. To właśnie prof. Franciszek Grucza założył w 1972 r. Instytut Lingwistyki Stosowanej, którym następnie kierował przez 25 lat. Na bazie programów akademickiego kształcenia w zakresie lingwistyki stosowanej, opracowanych jeszcze w latach 70. przez prof. Franciszka Gruczę, rozpoczęto tworzenie w latach 90. na innych polskich uniwersytetach kierunków studiów: lingwistyka stosowana.

W roku 2000 z inicjatywy prof. Jerzego Lukszyna i na podstawie opracowanej przez niego koncepcji lingwistycznych badań nad językami specjalistycznym powołano w ramach Wydziału Katedrę Języków Specjalistycznych. Powstanie Katedry było ważnym wydarzeniem naukowym o wyraźnych implikacjach społecznych. Jako pierwsza w kraju jednostka akademicka tego typu, Katedra podjęła niezwykle złożone i nader aktualne zadania kształcenia specjalistów w zakresie teorii i praktyki interlingwalnej i interkulturowej komunikacji fachowej.

Rok później na Wydziale została utworzona Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej. Powstała ona z potrzeby ogarnięcia w badaniach naukowych i nauczaniu uniwersyteckim regionu, w którym w szczególny sposób przejawia się jedność i wielość Europy, w którym Wschód łączy się z Zachodem, chrześcijaństwo zachodnie w dwoistym kształcie katolicyzmu i protestantyzmu styka się i przeplata z chrześcijaństwem wschodnim. U podstaw koncepcji badawczej Katedry legło tedy szersze ujęcie regionu niż rozumiany jest on na ogół pod pojęciem Europy Środkowo-Wschodniej, a mianowicie obszar, którego biegunami są Niemcy/Austria z jednej strony, a Rosja z drugiej.

W 2002 roku została powołana na Wydziale Katedra Teorii Języków i Akwizycji Językowej. Jej pomysłodawcą i inicjatorem był profesor Franciszek Grucza, który do 2008 roku był jej kierownikiem. Katedra zajmowała się w szczególności generowaniem antropocentrycznej teorii języków i kultur ludzkich oraz teorią wiedzy, a także akwizycją językową i glottodydaktyką.

W roku 2010 z inicjatywy Profesorów Katedry Języków Specjalistycznych oraz Katedry Teorii Języków i Akwizycji Językowej powołano do życia, na fundamentach obydwu katedr, nową jednostkę, która obecnie nosi nazwę Instytut Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej. Jego zadaniem jest dalszy rozwój badań naukowych w zakresie teorii języka, komunikacji specjalistycznej, terminologii, leksykografii, glottodydaktyki, translatoryki oraz poszerzenie dotychczasowego obszaru badawczego o kulturologię interkulturową i stosowaną.

W roku 2021 wszystkie jednostki naukowo-dydaktyczne Wydziału Lingwistyki Stosowanej zostały przeniesione do nowego, bardzo nowoczesnego budynku Uniwersytetu Warszawskiego przy ul. Dobrej 55.